• آیا «شرع» و «قانون» به خودی خود می‌توانند مسأله‌ای را حل کنند؟

آرزوی «محافظه‌کاران» در همهٔ جهان، حتی در مردم‌سالارترین جامعه‌ها، از جمله امریکا، چیست؟ اینکه قوانینی تصویب کنند که مثلاً «مصرف مشروبات الکلی» یا «مواد مخدر» یا «سقط جنین» یا «روسپیگری» و چیزهایی از این قبیل را «منع» و «مجازات» کنند (و البته بیشتر این کارها برای جلب آرای متدینان و از روی عوامفریبی است!). اما آیا هیچ قانونی، با هر مجازاتی، توانسته است به خودی خود اصلاحی اجتماعی پدید آورد و به جرم یا بزه‌ای پایان بخشد؟ آیا با بسته شدن «میخانه‌ها» دسترسی مردم به «مشروبات الکلی» محدود خواهد شد؟ یا فقط «قیمت» آن بالاتر خواهد رفت، و عده‌ای از این راه ثروت بیشتری خواهند اندوخت، و آشتیاق به مصرف آن بیشتر خواهد شد، و نشانهٔ برجستگی و شأن و منزلت اجتماعی «ثروتمندان» و «قانون‌شکنان» خواهد شد، و انواع تقلبی آن مردم بسیاری را خواهد کشت؟ آیا منع «روسپیگری» پایان روسپیگری خواهد بود؟ و از همین قبیل چیزها. بسیار است قوانینی که نه تنها «مسأله» را حل ‌نمی‌کنند بلکه به پیچیده‌ترشدن و ناشناختنی‌ترشدن آن نیز یاری می‌کنند.